سرماخوردگی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ویروسی است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را سالانه تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری اغلب با علائمی مانند آبریزش بینی، گلودرد، سرفه، تب خفیف، و احساس خستگی بروز می‌کند و گرچه معمولاً خودمحدودشونده است، اما می‌تواند کیفیت زندگی را به‌طور موقت مختل کند. در طب سنتی و گیاه‌درمانی، استفاده از گیاهان دارویی مفید برای درمان سرماخوردگی و کاهش علائم از دیرباز مورد توجه بوده است. در این مقاله از مرکز خدمات درمان و پرستاری در منزل رابید شما را با راهکاری طبیعی برای تقویت بدن در برابر ویروس سرماخوردگی آشنا خواهیم کرد.

مزایای استفاده از گیاهان دارویی

استفاده از گیاهان دارویی و شناخت فواید آنها می تواند در هنگام مبتلا شدن به بیماری شایع سرماخوردگی به ما در تسریع روند بهبودی کمک نماید. اغلب این گیاهان بدون عارضه هستند بنابراین بیماران با خیال راحت از آنها استفاده می کنند. البته برای اطمینان از عدم تداخل با داروهای شیمیایی، بهتر است مصرف آنها با مشورت پزشک یا متخصص طب سنتی انجام شود . گیاهان دارویی مزایای متعددی دارند، از جمله:

• تقویت سیستم ایمنی بدن
• کاهش علائم التهابی و درد
• مقابله با ویروس‌ها و باکتری‌ها
• کاهش نیاز به مصرف داروهای شیمیایی
• سازگاری بیشتر با بدن و عوارض جانبی کمتر

گیاهان دارویی مفید برای درمان سرماخوردگی

مصرف گیاهان دارویی در هنگام سرماخوردگی یک راهکار ساده برای تقویت سیستم ایمنی بدن و مقابله با این ویروس می باشد. به همین دلیل پزشکان در کنار داروهای شیمیایی، از این گیاهان به عنوان مکمل استفاده می کنند. برخی از موثرترین گیاهان دارویی عبارتند از:

آویشن (Thymus vulgaris)

خواص: ضدعفونی‌کننده، ضدالتهاب، خلط‌آور

روش مصرف: دم‌کرده آویشن برای گلودرد و سرفه‌های خشک بسیار مؤثر است. همچنین بخور آن به پاک‌سازی راه‌های تنفسی کمک می‌کند.

 زنجبیل (Zingiber officinale)

خواص: گرم‌کننده، ضدویروس، تقویت‌کننده سیستم ایمنی

روش مصرف: دم‌کرده زنجبیل تازه با عسل و لیمو یکی از بهترین نوشیدنی‌ها برای تسکین گلودرد، سرما و بدن‌درد است.

 گل ختمی (Althaea officinalis)

یکی از گیاهان دارویی مفید برای درمان سرماخوردگی گل ختمی است. این گیاه به عنوان نرم‌کننده گلو، ضدسرفه، ضدالتهاب استفاده می شود.

روش مصرف: ریشه خشک گل ختمی به صورت دم‌نوش برای تسکین سرفه‌های خشک و درد گلو مؤثر است.

 اکیناسه (Echinacea purpurea)

خواص: تقویت سیستم ایمنی، کاهش شدت و مدت سرماخوردگی

روش مصرف: مکمل‌های خوراکی یا دم‌نوش اکیناسه می‌توانند شروع سرماخوردگی را کند یا از پیشرفت آن جلوگیری کنند.

 پونه کوهی (Origanum vulgare)

خواص: ضدویروس، ضدباکتری، خلط‌آور

روش مصرف: استفاده از روغن پونه یا دم‌کرده آن برای کاهش سرفه و باز شدن مجاری تنفسی توصیه می‌شود.

 بابونه (Matricaria chamomilla)

خواص: آرام‌بخش، ضدالتهاب، ضداسپاسم

روش مصرف: دم‌نوش بابونه به کاهش تب، تسکین سردرد و خواب راحت کمک می‌کند.

 سیر (Allium sativum)

خواص: ضدویروس، ضدباکتری، محرک سیستم ایمنی

روش مصرف: مصرف خام یا پخته‌شده سیر، یا استفاده از عصاره آن به عنوان درمان مکمل در سرماخوردگی مفید است.

ریحان (Ocimum basilicum)

خواص: ضدالتهاب، ضدسرفه، کاهش تب

روش مصرف: دم‌کرده ریحان برای کاهش علائم تب، گلودرد و سردرد مؤثر است.

روش‌های مصرف گیاهان دارویی

برای بهره‌گیری مناسب از گیاهان دارویی در درمان سرماخوردگی، می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:

• دم‌نوش (چای گیاهی): رایج‌ترین روش استفاده که تأثیر سریع دارد.
• بخور گیاهان دارویی: برای پاک‌سازی مجاری تنفسی و کاهش احتقان بینی
• روغن‌های اسانسی : (Essential Oils) برای ماساژ قفسه سینه یا استفاده در دستگاه بخور
• کپسول‌ها یا عصاره‌های تغلیظ ‌شده: برای استفاده دقیق‌تر و کنترل‌شده‌تر از دوز گیاه
• قرقره کردن: برخی گیاهان مانند آویشن یا گل ختمی را می‌توان برای قرقره جهت گلودرد استفاده کرد.

نکات مهم در مصرف گیاهان دارویی

1. حتماً از گیاهان با کیفیت و از منابع معتبر استفاده کنید
2. در صورت وجود بیماری‌های زمینه‌ای یا بارداری، پیش از مصرف با پزشک یا متخصص طب سنتی مشورت کنید. زیرا گیاهان دارویی مفید برای درمان سرماخوردگی می‌توانند برای برخی از بیماری‌ها مضر باشند.
3. مصرف بیش از حد برخی گیاهان ممکن است باعث عوارض جانبی شود (مثلاً زنجبیل در دوز بالا ممکن است باعث افزایش فشار خون شود)

نتیجه‌گیری

گیاهان دارویی با خواص ضدالتهابی، ضدویروسی و تقویتی خود می‌توانند نقش مهمی در درمان و تسکین علائم سرماخوردگی ایفا کنند. استفاده از درمان‌های طبیعی، اگر به‌درستی و با آگاهی انجام شود، می‌تواند مکمل بسیار مؤثری برای درمان‌های رایج پزشکی باشد. با در نظر گرفتن تدابیر پیشگیرانه و شروع به‌موقع درمان، می‌توان طول مدت بیماری را کوتاه کرده و روند بهبودی را تسریع کرد.

بیماری ویلسون یک اختلال ژنتیکی نادر اما جدی است که در آن بدن فرد نمی‌تواند مقدار اضافی مس را دفع کند. این مس اضافی در اندام‌های مختلف تجمع می‌یابد و در صورت عدم درمان، منجر به آسیب شدید کبدی و عصبی می‌شود. با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، این بیماری قابل کنترل است و افراد می‌توانند زندگی نرمالی داشته باشند. در ادامه این مقاله از مرکز خدمات درمان و پرستاری در منزل رابید به شما خواهیم گفت که بیماری ویلسون چیست؟

علت بیماری ویلسون 

بیماری ویلسون (Wilson’s Disease) یک بیماری نادر اما جدی است که باعث تجمع غیر طبیعی مس در بدن می‌شود. در حالت طبیعی، کبد مقدار اضافی مس را از بدن خارج می‌کند، اما در این بیماری، بدن نمی‌تواند به درستی از شر مس اضافی خلاص شود و این فلز در کبد، مغز، چشم‌ها و سایر اندام‌ها انباشته می‌شود و باعث بروز مشکلات جدی می‌گردد.

 اما نقش مس در بدن چیست؟ مس یکی از عناصر ضروری بدن است که در بسیاری از فعالیت‌های آنزیمی و متابولیکی نقش دارد. با این حال، تجمع بیش از حد مس می‌تواند سمی باشد. در افراد سالم، مس اضافی از طریق صفرا دفع می‌شود، اما در بیماران ویلسون، این روند مختل می‌شود و منجر به تجمع مس در بافت‌ها می‌شود.

این بیماری به علت جهش در ژن ATP7B ایجاد می‌شود که وظیفه تنظیم انتقال مس به خارج از سلول‌های کبدی و ترشح آن به صفرا را دارد. این بیماری به صورت اتوزومال مغلوب به ارث می‌رسد؛ یعنی هر دو والد باید ناقل ژن معیوب باشند تا فرزند به بیماری مبتلا شود.

علائم بیماری ویلسون چیست؟

علائم بیماری ویلسون بسته به سن، شدت بیماری و محل تجمع مس متفاوت است. بیماری معمولاً بین سنین 5 تا 35 سالگی بروز می‌کند.

1.     علائم کبدی

• هپاتیت مزمن یا حاد
• بزرگی کبد و طحال
• زردی (یرقان)
• آسیت (تجمع مایع در شکم)
• نارسایی کبدی (به‌ویژه در نوجوانان)

2. علائم عصبی و روانی

• لرزش دست‌ها
• اختلال در تکلم یا بلع
• سفتی عضلات یا حرکات غیرارادی (مانند دیستونی)
• مشکلات رفتاری یا خلقی (افسردگی، اضطراب، تحریک‌پذیری)
• افت عملکرد شناختی

3.علائم چشمی

·         حلقه کایزر-فلایشر (Kayser-Fleischer ring)

 حلقه‌ای به رنگ سبز-قهوه‌ای در اطراف قرنیه چشم که با معاینه با لامپ شکاف قابل مشاهده است

4.سایر علائم

• کم‌خونی همولیتیک (شکستن گلبول‌های قرمز)
• مشکلات کلیوی
• کاهش تراکم استخوان (استئوپنی)

روش‌های تشخیص ویلسون

بیماری ویلسون چیست؟ تشخیص بیماری ویلسون به دلیل تنوع علائم ممکن است دشوار باشد، اما با استفاده از تست‌های زیر می‌توان آن را مشخص کرد:

 آزمایش‌های خون و ادرار  برای مشخص کردن:

• کاهش سطح سرولوپلاسمین (پروتئینی که مس را در خون حمل می‌کند)
• افزایش مس آزاد در خون
• افزایش دفع مس در ادرار ۲۴ ساعته

 معاینه چشم با لامپ شکاف: بررسی وجود حلقه کایزر-فلایشر

 بیوپسی کبد: اندازه‌گیری میزان مس در بافت کبد

 آزمایش ژنتیکی: بررسی جهش ژن ATP7B به‌ویژه در بستگان بیمار

روش‌های درمان بیماری ویلسون

هدف اصلی درمان، کاهش سطح مس در بدن و پیشگیری از آسیب‌های بیشتر به بافت‌هاست. درمان‌ها معمولاً مادام‌العمر هستند.

استفاده از  داروهای دفع‌کننده مس (Chelators)

• پنی‌سیلامین :(Penicillamine) رایج‌ترین داروی کی‌لیت‌کننده، مس اضافی را به‌صورت محلول در ادرار دفع می‌کند.
• تری‌نتین: (Trientine) جایگزینی برای پنی‌سیلامین با عوارض کمتر ، مناسب برای بیمارانی که بدن آنها پنی‌سیلامین را تحمل نمی‌کنند.
• روی (Zinc) : روی جذب مس از دستگاه گوارش را مهار می‌کند و در برخی بیماران با علائم خفیف یا برای پیشگیری در افراد ناقل استفاده می‌شود.

رعایت رژیم غذایی خاص

• پرهیز از غذاهای غنی از مس مانند: جگر، صدف، آجیل، شکلات، قارچ، آووکادو و آب آشامیدنی از لوله‌های مسی

پیوند کبد

در مواردی که بیماری منجر به نارسایی کبدی شدید و برگشت‌ناپذیر شده باشد، پیوند کبد درمان نهایی محسوب می‌شود.

در صورت تشخیص زودهنگام و رعایت دقیق درمان دارویی و رژیم غذایی، بیشتر بیماران می‌توانند یک زندگی سالم و فعال داشته باشند. عدم درمان می‌تواند منجر به آسیب شدید عصبی، کبدی و حتی مرگ شود.

نتیجه‌گیری

در مقاله بیماری ویلسون چیست؟ سعی کردیم شما را با این عارضه کاملا آشنا کنیم. این بیماری اگرچه نادر و ژنتیکی است، اما با آگاهی، تشخیص به‌موقع و درمان صحیح، کاملاً قابل کنترل است. تشویق به غربالگری ژنتیکی در خانواده‌های دارای سابقه بیماری و آموزش به بیماران نقش مهمی در کنترل بیماری و بهبود کیفیت زندگی دارد.

ریزش مو در مردان یکی از شایع‌ترین مشکلات زیبایی و روان‌شناختی است که می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر اعتمادبه‌نفس و کیفیت زندگی افراد بگذارد. اگرچه مقداری ریزش مو (روزانه حدود ۵۰ تا ۱۰۰ تار) طبیعی است، اما افزایش غیرطبیعی آن ممکن است نشانه‌ای از اختلالات هورمونی، ژنتیکی، تغذیه‌ای یا سبک زندگی باشد. در این مقاله از مرکز مشاوره و خدمات درمانی رایبد  به بررسی دقیق علل و درمان‌ مؤثر ریزش مو در مردان می‌پردازد.

بررسی علل و درمان‌ مؤثر ریزش مو در مردان

ریزش مو یکی از مشکلات رایجی است که مردان با آن دست و پنجه نرم می کنند. این فرایند تاثیر زیادی بر چهره و اعتماد به نفس آقایان دارد. عمده ترین دلایل ریزش مو در مردان عبارت است از:

آلوپسی آندروژنیک (ریزش موی ارثی یا طاسی مردانه)

شایع‌ترین نوع ریزش مو در مردان عوامل ژنتیکی و هورمونی است. این مشکل ناشی از حساسیت فولیکول‌های مو به دی‌هیدروتستوسترون(DHT) است در این حالت موها به حدی نازک می شوند که تمام فولیکول ها غیرفعال می شوند و دیگر هیچ مویی باقی نمی ماند. الگوی مشخص این نوع ریزش مو پس‌رفت خط رویش مو از شقیقه‌ها و تاج سر می باشد.

 عوامل هورمونی

افزایش DHT، کاهش تستوسترون یا عدم تعادل تیروئیدی می‌تواند منجر به ریزش مو شود. سطوح بالای آندروژن های مردانه دلیل اصلی کوتاه شدن چرخه رشد مو و ریزش سریع تر آنها می شود. اختلال در غدد فوق کلیوی یا هیپوفیز نیز گاهی مؤثر در این فرایند می باشد.

 عوامل تغذیه‌ای تاثیرگذار بر ریزش مو

• کمبود آهن، روی، ویتامین D، ویتامین‌های گروه B(به‌ویژه B7 یا بیوتین(
• رژیم‌های غذایی ناسالم یا کاهش وزن ناگهانی

 استرس و عوامل روانی

استرس‌های مزمن باعث اختلال در چرخه رشد مو و افزایش فاز ریزش (تلوژن افلوویوم) می‌شوند. این فرایند می تواند عاطفی یا فیزیولوژیکی باشد مثلا رخ دادن تجربه بسیار دردناک در زندگی یا انجام عمل جراحی. در تلوژن افلوویوم رشد موها وارد فاز استراحت می شوند و به طور ناگهانی ریزش مو در کل پوست سر اتفاق می افتد

درگیری بدن با برخی  بیماری‌ها

در ادامه علل و درمان‌ مؤثر ریزش مو در مردان  به بررسی بیماری‌های خاص می‌پردازیم. بیماری‌های خود ایمنی (مانند آلوپسی آره‌آتا)، اختلالات کبدی یا کلیوی و عفونت‌های قارچی پوست سر می‌توانند باعث افزایش ریزش موهای سر در آقایان شوند.

 عوامل خارجی

• استفاده زیاد از مواد شیمیایی، رنگ مو، ژل و سشوار
• پوشیدن کلاه‌های تنگ یا شستشوی بیش از حد مو

روش‌های تشخیص ریزش مو و تاسی در آقایان

با مراجعه زودهنگام به متخصص پوست و مو نه تنها از کچلی زیاد پیشگیری خواهید کرد بلکه با راهکارهای درمانی موثر می توانید مشکل کم پشت شدن موهایتان را رفع نمایید. معمولا پزشکان با  انجام معاینات بالینی و ارزیابی الگوی ریزش و بررسی سابقه خانوادگی در ایتدا دلیل بیماری را مشخص می کنند. سایر روش های تشخیص ریزش مو عبارتند از:

• آزمایش خون: بررسی سطوح هورمون‌ها، فریتین، ویتامین‌ها و عملکرد تیروئید
• تریکوسکوپی (Dermatoscopy): مشاهده دقیق فولیکول‌ها با میکروسکوپ دیجیتال
• بیوپسی پوست سر: در موارد خاص برای بررسی آسیب‌های ساختاری یا خودایمنی

روش‌های درمان ریزش مو

پس از مشخص شدن دلیل ریزش مو، پزشک معالج اقدام به درمان و ارائه راهکار به بیمار می دهد. برخی از این راهکارها عبارتند از:

الف) درمان دارویی

دو داروی زیر توسط سازمان غذا و دارو آمریکا  به عنوان داروهای ضد ریزش مو مورد تایید قرار گرفته است:

1. ماینوکسیدیل (Minoxidil)

• محلول یا فوم موضعی
• افزایش جریان خون به فولیکول‌ها و تحریک رشد مو
• مناسب برای آلوپسی آندروژنیک
• نیاز به مصرف مداوم دارد

2. فیناستراید (Finasteride)

• داروی خوراکی که آنزیم 5-آلفا-ردوکتاز را مهار می‌کند (کاهش DHT)
• کاهش سرعت طاسی و حتی بازگشت رشد مو در برخی موارد
• عوارض جانبی احتمالی: کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ
• داروهای مکمل
• بیوتین، زینک، آهن، ویتامین D، اسیدفولیک
• مکمل‌های ترکیبی مخصوص مو (Hair vitamins)

ب) روش‌های غیر دارویی

تشخیص علل و درمان‌ مؤثر ریزش مو در مردان باعث حفظ زیبایی چهره ها آنها می‌شود به همین دلیل اگر آقایان از درمان‌های دارویی نتیجه مثبتی نگیرند. می‌توانند با روش‌های غیردارویی اقدام به رفع این مشکل نمایند. برخی از این روش‌ها عبارتند از:

• درمان PRP(پلاسمای غنی از پلاکت): این فرایند به دو روش تزریق پلاسمای خود فرد به پوست سر و تحریک رشد مو و ترمیم فولیکول‌ها انجام می پذیرد.
• لیزر درمانی کم‌توان (LLLT): بهبود جریان خون و افزایش فعالیت سلولی در فولیکول‌ها
• مزو‌تراپی: تزریق ترکیبات مغذی و دارویی به لایه‌های سطحی پوست سر
• کاشت مو: این روش دائمی شامل برداشت فولیکول‌های سالم و کاشت در نواحی طاس (روش‌های FUT یا FUE) می باشد.

نتیجه‌گیری

ریزش مو در مردان می‌تواند نتیجه ترکیبی از عوامل ژنتیکی، هورمونی، تغذیه‌ای و محیطی باشد. با تشخیص دقیق علت اصلی و انتخاب درمان مناسب، در بسیاری از موارد می‌توان از پیشرفت ریزش جلوگیری کرده یا حتی آن را معکوس کرد. مراجعه به متخصص پوست و مو و پیگیری درمان زیر نظر پزشک، کلید موفقیت در کنترل این مشکل شایع است.

زمانیکه چربی بیش از اندازه در سلول های کبدی جمع می شود، اصطلاحا می گویند بیمار دچار کبد چرب شده است. این بیماری دارای علائم خاصی نیست اما برخی از نشانه ها می تواند هشداری برای این عارضه باشد. در ادامه این مقاله از مرکز مشاوره و خدمات پرستاری رایبد  شما را با بیماری کبد چرب و راه‌های درمان آن آشنا خواهیم کرد.

 منظور از بیماری کبد چرب چیست ؟

کبد دومین عضو بزرگ بدن است که وظایف متعددی مانند ساخت پروتئین ، ذخیره آهن، تولید صفرا، تبدیل مواد مغذی به انرژی ، حذف باکتری ها و سوموم بدن و… را برعهده دارد. کبد چرب (Fatty Liver) وضعیتی است که در آن چربی بیش از حد در سلول‌های کبدی تجمع پیدا می‌کند. به طور معمول، مقدار کمی چربی در کبد وجود دارد، اما اگر این مقدار از ۵ تا ۱۰ درصد وزن کبد بیشتر شود، به آن “کبد چرب” گفته می‌شود. انواع کبد چرب عبارتند از:

 کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) : شایع‌ترین نوع کبد چرب است و در افرادی رخ می‌دهد که الکل مصرف نمی‌کنند یا کم مصرف می‌کنند. در این نوع بیماری ، کبد در شکستن چربی ها دچار مشکل است و به همین دلیل چربی در بافت کبد تجمع پیدا می کند.

کبد چرب غیر الکلی (NASH): در استاتو هپاتیت غیر الکلی ممکن است فرد دچار التهای کبد شود. این حالت نشان دهنده آن است که کبد بیش از 5 درصد چربی دارد.در این صورت بیمار دچار استفراغ، بی اشتهایی، حالت تهوع ، زردی می شود. در صورت عدم درمان بیمار دچار سرطان کبد و یا زخم های دائمی می شود.

 کبد چرب الکلی: این نوع کبد چرب  ناشی از مصرف زیاد الکل است زیرا در این حالت کبد قادر به شکستن چربی ها نمی شود. این نوع بیماران با عدم مصرف الکل به مدت 2 ماه می توانند خود را درمان کنند.

علل شایع کبد چرب

عوامل متعددی در شکل گیری بیماری کبد چرب موثر هستند اما برخی از آنها در بروز این عارضه نقش پررنگ تری دارند. به طوریکه افراد دارای این شرایط بیشتر در معرض این بیماری خطرناک قرار می گیرند.

• افرادی که دارای اضافه وزن هستند.
• بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ یا پیش‌دیابت
• افراد با کلسترول و تری‌گلیسرید بالا
• مصرف زیاد نوشیدنی‌های قندی یا فرآورده‌های صنعتی
• افراد کم‌تحرک
• مصرف برخی داروها (مانند کورتون‌ها، داروهای ضدصرع و برخی داروهای ضدسرطان)
• سوءتغذیه یا کاهش وزن سریع

علائم کبد چرب

کبد چرب بیماری خاموشی است که اغلب بدون علامت خاصی ظاهر می شود،  اما در برخی از بیماران ممکن است موارد زیر دیده شوند:

• احساس خستگی یا ضعف
• درد یا ناراحتی در سمت راست بالای شکم
• آشفتگی ذهنی و اختلال در عملکرد مغز
• خونریزی گوارشی
• بزرگی کبد
• اختلالات انعقادی خون
• حالت تهوع، کاهش اشتها
• در مراحل پیشرفته‌تر: زردی پوست، تورم شکم یا پا، مشکلات کبدی جدی

راه‌های درمان کبد چرب

تا به امروز برای درمان این بیماری هیچ روش مشخصی یافت نشده است. اما عوارض کبد چرب، به‌ویژه اگر درمان و کنترل نشود، می‌تواند به مشکلات جدی و حتی تهدیدکننده زندگی منجر شود. شدت این عوارض بستگی به مرحله یا گرید بیماری و نوع آن (الکلی یا غیرالکلی) دارد .افراد می توانند با ایجاد تغییر در سبک زندگی و تغذیه مناسب تا حدود زیادی باعث بهبودی کبد چرب و حتی باعث برگشت آن به حالت نرمال شوند. این تغییرات شامل موارد زیر است:

1. تغییر سبک زندگی (اولین و مؤثرترین روش):

• کاهش وزن: حتی کاهش 5-10٪ از وزن بدن می‌تواند تأثیر چشم‌گیری داشته باشد.
• ورزش منظم: فعالیت بدنی (مثلاً 30 دقیقه در روز، 5 روز در هفته) بسیار مؤثر است.
• تغذیه سالم: کاهش مصرف قند و نوشیدنی‌های شیرین، پرهیز از غذاهای چرب، سرخ‌شده و فراوری‌شده، مصرف میوه، سبزی، غلات کامل، ماهی و چربی‌های سالم (مانند روغن زیتون و مغزها) در کنترل بیماری کبد چرب بسیار موثر هستند.

2. درمان بیماری‌های زمینه‌ای: کنترل دیابت، کلسترول بالا و فشار خون
3. پرهیز از مصرف الکل (در صورت وجود)

سخن آخر

کبد چرب در مراحل اولیه بیماری خاموش است و اغلب بدون علامت می‌ماند، اما اگر درمان نشود، می‌تواند به سیروز، سرطان کبد و نارسایی کبدی ختم شود.  تشخیص به موقع، اصلاح سبک زندگی، و پیگیری منظم پزشکی، کلید پیشگیری از عوارض خطرناک این بیماری است.

خشکی چشم یکی از مشکلات شایع چشمی است که می‌تواند باعث احساس ناراحتی، تحریک، تاری دید و حتی آسیب به قرنیه شود. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که چشم‌ها به اندازه کافی اشک تولید نمی‌کنند یا ترکیب اشک‌ها به گونه‌ای نیست که سطح چشم را به‌درستی مرطوب نگه دارد. در این مقاله از مرکز خدمات درمانی و پرستاری رایبد، شما را با بیماری خشکی چشم چیست؟ و روش های درمان آن آشنا خواهیم کرد.

بیماری خشکی چشم چیست؟

سندروم خشکی چشم Dry Eye Syndrome یکی از انواع رایج از بیماریهای چشمی است که در میان بزرگسالان وکودکان رخ می دهد. این عارضه زمانی که غدد چشمی، اشک بسیار کمی تولید کنند اشک، بسیار سریع تبخیر شود و یا بدن با کمبود ویتامین A مواجه باشد، رخ می دهد. خشکی چشم ممکن است در یک یا دو چشم ایجاد شده و منجر به عفونت شود. علائم خشکی چشم می‌تواند در افراد مختلف به صورت‌های متفاوتی ظاهر شود. شایع‌ترین نشانه‌ها عبارت‌اند از:

• احساس سوزش، خارش یا سوزش در چشم‌ها
• حساسیت به نور (فوتوفوبیا)
• تاری دید، به‌ویژه در پایان روز یا هنگام استفاده طولانی‌مدت از نمایشگر
• قرمزی چشم
• احساس وجود جسم خارجی یا شن در چشم
• اشک‌ریزی بیش‌ازحد (در پاسخ به تحریک خشکی)
• ناراحتی هنگام استفاده از لنز تماسی
• احساس خستگی چشم بعد از مطالعه یا کار طولانی با کامپیوتر

دلایل ایجاد  خشکی چشم

خشکی چشم ممکن است ناشی از عوامل مختلفی باشد. برخی از مهم‌ترین دلایل عبارت‌اند از:

 کاهش تولید اشک

در برخی موارد، غدد اشکی چشم به اندازه کافی اشک تولید نمی‌کنند. این مشکل می‌تواند ناشی از افزایش سن (به‌ویژه در افراد بالای ۵۰ سال)، برخی بیماری‌های خودایمنی مانند سندرم شوگرن، آسیب به غدد اشکی بر اثر جراحی چشم یا آسیب‌های فیزیکی اتفاق بیفتد. همچنین مصرف برخی داروها مانند آنتی‌هیستامین‌ها، ضدافسردگی‌ها، داروهای فشار خون یا داروهای ضد اضطراب نیز می تواند از عوامل موثر در ایجاد خشکی چشم باشند.

 تبخیر سریع اشک

در مواردی، ترکیب اشک مناسب نیست یا لایه چربی اشک به‌درستی عمل نمی‌کند، و این باعث تبخیر سریع‌تر اشک می‌شود. عوامل مؤثر در بیماری خشکی چشم چیست؟:

• بلفاریت (التهاب پلک‌ها)
• کم‌پلکی یا عدم بستن کامل پلک‌ها
• قرار گرفتن در معرض باد، هوای خشک یا کولر
• استفاده طولانی‌مدت از صفحه نمایش بدون پلک زدن کافی

عوامل محیطی و سبک زندگی

استفاده بیش‌از حد از لنزهای تماسی، مصرف کم آب و کمبود تغذیه مناسب، خواب ناکافی و قرار گرفتن مداوم در فضاهای دارای تهویه خشک از علل اصلی این بیماری است.

روش‌های تشخیص  و درمان خشکی چشم

پزشک متخصص چشم برای تشخیص دقیق خشکی چشم ممکن است از روش‌های مانند بررسی علائم و سابقه پزشکی، آزمایش اشک‌شناسی (Schirmer’s test) برای اندازه‌گیری میزان تولید اشک و بررسی زمان تبخیر اشک (TBUT) با استفاده از رنگ فلوروسئین استفاده نماید. همچنین معاینه پلک‌ها و سطح چشم با میکروسکوپ شکاف (slit lamp)نیز می تواند این عارضه را مشخص نماید.

درمان خشکی چشم بسته به شدت و علت آن می‌تواند ساده یا نیازمند مداخلات پزشکی باشد. رایج‌ترین روش‌های درمان عبارت‌اند از:

استفاده از اشک مصنوعی

قطره‌های چشمی روان‌کننده (اشک مصنوعی) یکی از رایج‌ترین درمان‌ها برای تسکین خشکی چشم است. برخی از آن‌ها بدون نگهدارنده (preservative-free) هستند و برای استفاده مکرر مناسب‌ترند.

 کمپرس گرم و ماساژ پلک

استفاده از کمپرس گرم بر روی پلک‌ها به باز شدن غدد چربی و کاهش تبخیر اشک کمک می‌کند، به‌ویژه در افرادی که از بلفاریت رنج می‌برند.

 تغییر سبک زندگی

• کاهش زمان نگاه به نمایشگر و پلک زدن بیشتر
• استفاده از رطوبت‌ساز در محیط خانه یا محل کار
• نوشیدن آب کافی و داشتن تغذیه سرشار از امگا-۳ (ماهی، گردو، بذر کتان)

 داروهای تجویزی

در موارد شدیدتر، چشم‌پزشک ممکن است داروهایی مانند سیکلوسپورین A (Cyclosporine A) یا لفیت‌گرست   (Lifitegrast)  برای کاهش التهاب غدد اشکی تجویز کند.

 بستن موقتی یا دائمی مجاری اشک

راه درمان بیماری خشکی چشم چیست؟ برای جلوگیری از تخلیه سریع اشک از چشم، می‌توان با استفاده از پلاگ‌هایی (plug) که در مجرای اشکی قرار می‌گیرند، میزان اشک موجود در سطح چشم را افزایش داد.

 پرهیز از عوامل محرک

• دوری از دود، گرد و غبار و محیط‌های خشک
• اجتناب از استفاده‌ی بی‌رویه از لنز تماسی
• محدود کردن مصرف داروهای مؤثر بر تولید اشک در صورت امکان (با مشورت پزشک)

کلام آخر

خشکی چشم یک مشکل شایع اما قابل کنترل است که در صورت بی‌توجهی، می‌تواند به آسیب‌های جدی‌تری در سطح چشم منجر شود. شناسایی زودهنگام علائم و پیروی از درمان مناسب می‌تواند کیفیت زندگی و بینایی فرد را به‌طرز چشمگیری بهبود بخشد. با تغییرات ساده در سبک زندگی، استفاده از داروها و مراجعه منظم به چشم‌پزشک، می‌توان این مشکل را به‌خوبی مدیریت کرد.

عفونت زمانی رخ می‌دهد که عوامل بیماری‌زا مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها یا انگل‌ها وارد بدن شوند و شروع به تکثیر کنند. سیستم ایمنی بدن به محض شناسایی این عوامل بیگانه، واکنش نشان می‌دهد تا آن‌ها را از بین ببرد. اما این فرآیند همیشه بی‌علامت نیست و اغلب با نشانه‌هایی همراه است که می‌توانند هشداردهنده وجود عفونت در بدن باشند. در ادامه این مقاله از مرکز خدمات درمان و پرستاری رایبد، شما را با علائم وجود عفونت در بدن آشنا خواهیم کرد.

چه چیزی باعث عفونت در بدن می‌شود؟

عفونت زمانی به‌وجود می‌آید که عوامل بیماری‌زا وارد بدن شده و شروع به تکثیر و تخریب بافت‌های بدن می‌کنند. این عوامل می‌توانند بسیار متنوع باشند و از منابع مختلف وارد بدن شوند. در ادامه به مهم‌ترین علل ایجاد عفونت در بدن اشاره می‌کنیم:

۱. ورود میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا (پاتوژن‌ها)

• ویروس‌ها مانند ویروس آنفلوآنزا، کرونا، HIV، و هپاتیت
• باکتری‌ها مانند اشرشیا کلی (E. coli)، استافیلوکوک، و استرپتوکوک
• قارچ‌ها مانند کاندیدا که موجب عفونت‌های پوستی یا واژینال می‌شود
• انگل‌ها مانند پلاسمودیوم (عامل مالاریا) و ژیاردیا

2.زخم‌های باز و جراحی‌ها

هرگونه خراش، بریدگی، سوختگی یا زخم جراحی می‌تواند دروازه‌ای برای ورود میکروب‌ها باشد. اگر محل زخم به‌درستی تمیز و ضدعفونی نشود، عفونت موضعی یا حتی عفونت گسترده ایجاد می‌شود.

3. استفاده نادرست از آنتی‌بیوتیک‌ها

مصرف خودسرانه یا بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها باعث ایجاد مقاومت میکروبی می‌شود. در این حالت، باکتری‌ها نسبت به داروها مقاوم می‌شوند و درمان آن‌ها دشوارتر خواهد شد، که ممکن است به عفونت‌های خطرناک و مزمن منجر شود.

اولین علائم وجود عفونت در بدن

نشانه های عفونت، اولین چیزی است که به واسطه آن از وجود بیماری در بدنمان مطلع میشویم. شناخت این علائم اولیه اهمیت زیادی در تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر بیماری‌ها دارد.

۱. تب

یکی از شایع‌ترین و ابتدایی‌ترین علائم عفونت، افزایش دمای بدن یا تب است. تب نتیجه پاسخ سیستم ایمنی به مواد شیمیایی ترشح‌شده در جریان مبارزه با عوامل بیماری‌زاست. گرچه تب ممکن است نشانه بیماری‌های غیرعفونی نیز باشد، اما در اکثر موارد نشان‌دهنده فعال بودن سیستم ایمنی علیه یک عفونت است.

۲. خستگی و بی‌حالی

خستگی غیرطبیعی که با استراحت هم برطرف نمی‌شود، می‌تواند یکی از علائم علائم وجود عفونت در بدن باشد. بدن هنگام مبارزه با عوامل عفونی، انرژی زیادی صرف فعال‌سازی گلبول‌های سفید و سایر اجزای سیستم ایمنی می‌کند، که این امر باعث احساس ضعف، بی‌حالی و حتی خواب‌آلودگی می‌شود.

۳. لرز و تعریق

در بسیاری از موارد، به‌ویژه در عفونت‌های باکتریایی، افراد دچار لرز و تعریق شبانه می‌شوند. لرز اغلب همراه با تب بروز می‌کند و نشانه‌ای از تلاش بدن برای تنظیم دمای داخلی است. تعریق نیز پاسخ بدن برای کاهش دمای بالا پس از تب است.

۴. درد موضعی یا عمومی

عفونت‌ها می‌توانند دردهایی موضعی (مانند گلودرد در عفونت‌های ویروسی یا سوزش ادرار در عفونت ادراری) یا عمومی (مانند درد عضلانی و مفصلی در آنفلوآنزا) ایجاد کنند. این دردها ناشی از التهاب بافت‌ها یا واکنش مستقیم بدن به سموم تولیدشده توسط عوامل بیماری‌زا است.

۵. تورم غدد لنفاوی

غدد لنفاوی، که بخشی از سیستم ایمنی هستند، هنگام مقابله با عفونت بزرگ‌تر و حساس‌تر می‌شوند. تورم در نواحی گردن، زیر بغل یا کشاله ران می‌تواند نشانه‌ای از عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی باشد.

۶. تغییرات در ترشحات بدن

وجود عفونت ممکن است باعث ایجاد ترشحات غیرطبیعی در بدن شود. برای مثال، ترشحات بینی، خلط سینه، ترشحات واژینال غیرمعمول یا چرک از زخم‌ها می‌توانند نشانه‌ای از وجود عامل عفونی باشند.

۷. علائم گوارشی

برخی عفونت‌ها مانند ویروس‌های روده‌ای، علائمی مانند تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم و نفخ ایجاد می‌کنند. تغییر در اشتها یا بروز اسهال بدون دلیل مشخص نیز ممکن است از علائم اولیه عفونت باشد.

۸. تغییرات رفتاری یا ذهنی

در برخی موارد، به‌ویژه در سالمندان یا افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، علائمی مانند گیجی، خواب‌آلودگی، بی‌قراری یا تغییرات خلقی می‌توانند نشانه‌های غیرمستقیم یک عفونت، مانند عفونت ادراری یا ریوی، باشند.

نتیجه‌گیری

تشخیص زودهنگام علائم وجود عفونت در بدن می‌تواند نقش بسیار مهمی در درمان مؤثر و جلوگیری از پیشرفت بیماری ایفا کند. اگر فردی با یکی یا چند مورد از این علائم به‌صورت غیرمعمول و مداوم مواجه شود، مراجعه به پزشک جهت بررسی و تشخیص دقیق ضروری است. توجه به این نشانه‌ها نه‌تنها به حفظ سلامت فردی کمک می‌کند، بلکه از شیوع احتمالی عفونت به دیگران نیز جلوگیری خواهد کرد.

آسم (Asthma) یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن تنفسی است که در اثر التهاب مزمن و تنگی راه‌های هوایی ایجاد می‌شود. این بیماری معمولاً با علائمی مانند تنگی نفس، خس‌خس سینه، سرفه‌های مکرر و احساس فشار در قفسه سینه همراه است. شدت علائم از خفیف تا شدید متغیر است و می‌تواند فعالیت‌های روزمره یا حتی خواب را مختل کند. آسم درمان قطعی ندارد، اما با روش‌های صحیح درمانی می‌توان آن را به‌خوبی کنترل و زندگی سالمی را تجربه کرد. در این مقاله از مرکزخدمات درمانی رایبد شما را با علائم آسم آشنا خواهیم کرد.

آسم چیست؟

به طور معمول هر فرد با هر بار تنفس، هوا را از طریق بینی یا دهان به داخل گلو و مجاری هوایی و در نهایت ریه‌ها وارد می‌کند. مجاری تنفسی بیماران مبتلا به آسم، باریک و متورم می‌شوند و حتی ممکن است مخاط اضافی تولید کند. در چنین وضعیتی تنفس دشوار می‌شود و فرد شروع به سرفه می‌کند. 

علائم آسم را بشناسید

نشانه‌های آسم زمانی نمایان می‌شوند که پوشش مجاری تنفسی متورم، عضلات اطراف آنها سفت و مخاط راه‌های هوایی را پر می‌کنند. در این حالت میزان هوای قابل عبور از این مجاری کاهش پیدا می‌کند. این علامت‌ها ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد و شدت آن نیز از دوره‌ای به دوره دیگر تغییر کند. مهم‌ترین علائم و نشانه‌های آسم شامل موارد زیر است:

1. تنگی نفس: به‌ویژه در هنگام فعالیت بدنی یا در شب
2. خس‌خس سینه: صدای سوت یا ناله هنگام تنفس به‌خصوص در بازدم
3. سرفه‌های خشک و مزمن: که معمولاً شب‌ها یا پس از ورزش شدت می‌گیرد
4. احساس فشار یا سنگینی در قفسه سینه
5. بیدار شدن از خواب در نیمه‌شب به دلیل سرفه یا تنگی نفس

هنوز پزشکان به طور کامل نمی‌دانند که چه عواملی باعث مبتلا شدن افراد به آسم می‌شود، اما احتمال می‌دهند عوامل ژنتیکی و محیطی در آن دخیل باشند. برخی عوامل ممکن است علائم این بیماری را تشدید کنند، مانند:

• گردوغبار، دود سیگار، مواد شیمیایی
• آلودگی هوا
• آلرژی‌ها (گرده، حیوانات خانگی، قارچ)
• عفونت‌های تنفسی (مانند سرماخوردگی یا آنفلوآنزا)
• هوای سرد یا خشک
• فعالیت بدنی شدید
• استرس یا هیجان شدید

علل و عوامل خطر آسم

بروز علائم آسم هشداری برای مراقبت شدید از خودتان است. همانطور که گفتیم آسم ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است. برخی از عوامل خطرناک که باعث تشدید بیماری آسم می‌شوند عبارت‌اند از:

• سابقه خانوادگی آسم یا آلرژی
• قرار گرفتن مکرر در معرض آلرژن‌ها
• مواجهه طولانی‌مدت با محرک‌های تنفسی مانند دود یا مواد شیمیایی
• ابتلا به عفونت‌های تنفسی در دوران کودکی
• چاقی
• زندگی در مناطق شهری با آلودگی زیاد

روش‌های درمان آسم

اگر چند روزی است که مرتباً سرفه می‌کنید و یا خس خس سینه دارید حتماً به پزشک مراجعه کنید. زیرا درمان به موقع آسم می‌تواند از آسیب به ریه‌ها جلوگیری کرده و به بهتر شدن وضعیتتان کمک کند. درمان آسم دو هدف دارد: کنترل التهاب راه‌های هوایی و پیشگیری از حملات تهدیدکننده آسمی. درمان معمولاً شامل دارودرمانی، پرهیز از محرک‌ها و گاهی توان‌بخشی تنفسی است. انواع راه‌های درمان عبارتند از:

۱. داروهای کنترل‌کننده بلندمدت (روزانه)

این داروها که معمولاً روزانه مصرف می‌شوند، برای کنترل التهاب مزمن و پیشگیری از حملات استفاده می‌شوند:

• کورتیکواستروئیدهای استنشاقی: مانند بودزوناید، فلوتیکازون
• داروهای تعدیل‌کننده لوکوترین‌ها: مانند مونته‌لوکاست
• برونکودیلاتورهای طولانی‌اثر: مانند سالمترول (معمولاً با کورتون ترکیب می‌شود)
• داروهای بیولوژیک: در موارد شدید، مانند اومالیزوماب یا مپولیزوماب

۲. داروهای نجات‌بخش (فوری)

این داروها برای تسکین سریع در هنگام حمله آسمی مورد استفاده قرار می‌گیرند. افرادی که فعالیت‌های ورزشی می‌کنند بنا به توصیه پزشک می‌توانند قبل از ورزش از آنها استفاده کنند.

• برونکودیلاتورهای کوتاه‌اثر مانند سالبوتامول (ونتولین)
• استفاده از دستگاه اسپری یا نبولایزر در مواقع ضروری

درمان‌های مکمل و غیردارویی

• پرهیز از محرک‌ها مانند گردوغبار، دود، هوای سرد یا حیوانات
• کنترل آلرژی‌ها
• آموزش به بیمار درباره استفاده صحیح از اسپری‌ها
• تمرینات تنفسی و یوگا برای افزایش ظرفیت ریه
• واکسیناسیون سالانه (مثلاً برای آنفلوآنزا) جهت کاهش عفونت‌های محرک آسم

نتیجه‌گیری

آسم یک بیماری مزمن تنفسی است که با کنترل و درمان مناسب قابل مدیریت است. شناسایی علائم آسم، درمان دارویی طبق دستور پزشک، پرهیز از عوامل محرک و آموزش‌های لازم به بیمار، کلیدهای کنترل موفق این بیماری هستند. پیگیری منظم و استفاده از برنامه‌های درمانی بلندمدت نقش مهمی در جلوگیری از حملات شدید و بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد.

یکی از سوالات رایج میان والدین این است که “آیا می‌توان به نوزادان زیر 6 ماهگی آب داد یا نه؟” بسیاری از سازمان‌های معتبر پزشکی مانند سازمان جهانی بهداشت (WHO) و آکادمی پزشکی اطفال آمریکا (AAP) به‌طور قاطع توصیه می‌کنند که نوزادان زیر ۶ ماه فقط باید شیر مادر یا شیر خشک دریافت کنند. در این مقاله از مرکز خدمات درمانی و پرستاری رایبد به بررسی دلایل علمی این توصیه و مضرات آب دادن به نوزادان می‌پردازیم.

مضرات آب دادن به نوزادان زیر ۶ ماه

آب دادن به نوزادانی که هنوز به 6 ماهگی نرسیده اند می تواند سلامتی آنها را با مشکل مواجه نماید. البته پس از 6 ماهگی و تا یک سالگی نیز شیر مادر و شیر خشک می تواند نیاز کودک به آب را تامین نماید. اما چرا پزشکان تاکید می کنند که نباید به نوزادان آب بدهید:

نیاز بدن نوزاد با شیر برطرف می‌شود:

• شیر مادر یا شیر خشک حاوی ۸۷-۸۸٪ آب است.
• همین مقدار برای تأمین نیاز بدن نوزاد حتی در آب‌وهوای گرم کافی است.
• دادن آب به نوزاد باعث می‌شود شکم او پر شود و از خوردن شیر کافی خودداری نماید.

 خطر هیپوناترمی (کم‌ سدیمی خون)

نوزادان کلیه‌های نابالغی دارند که توانایی دفع مقدار زیاد آب را ندارند. بنابراین مصرف آب می‌تواند باعث کاهش سدیم خون شود که به آن “هیپوناترمی” گفته می‌شود. این وضعیت می‌تواند منجر به علائم خطرناکی مثل:

• بی‌حالی
• استفراغ
• کاهش هوشیاری
• تشنج
• در موارد شدید حتی مرگ

 کاهش وزن و سوءتغذیه

• مصرف آب در نوزاد باعث پر شدن معده کوچک او می‌شود.
• در نتیجه نوزاد کمتر شیر می‌خورد و مواد مغذی کمتری دریافت می‌کند.
• این می‌تواند منجر به کاهش وزن، کندی رشد، و ضعف سیستم ایمنی شود.

 افزایش خطر عفونت‌های گوارشی

• آب ممکن است آلوده به میکروارگانیسم‌ها یا مواد شیمیایی (مثل نیترات) باشد.
• در نوزادان زیر ۶ ماه که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، این آلودگی می‌تواند باعث اسهال، استفراغ و عفونت‌های جدی شود.
• حتی آب جوشانده شده هم ممکن است عاری از مواد مغذی و مناسب نباشد.

 اختلال در تعادل الکترولیتی

• مصرف آب زیاد می‌تواند تعادل نمک‌ها (الکترولیت‌ها) در بدن نوزاد را مختل کند.
• این موضوع بر عملکرد قلب، مغز و سایر ارگان‌های حیاتی اثر می‌گذارد.

چه زمانی می‌توان به نوزاد آب داد؟

مضرات آب دادن به نوزادان چیست؟ طبق توصیه‌های پزشکی قبل از ۶ ماهگی فقط شیر مادر یا شیر خشک مجاز است. بعد از ۶ ماهگی وقتی تغذیه کمکی آغاز می‌شود، می‌توان مقدار کمی آب سالم و جوشیده شده سرد شده به نوزاد داد، اما همچنان شیر مادر باید منبع اصلی تغذیه باشد. تا یک سالگی نیازی به مصرف زیاد آب نیست و باید با دقت و به مقدار کم مصرف شود. اما چه نوع آبی برای نوزاد بدهیم؟

برای نوزادانی که 6 ماه از زندگیشان می‌گذرد بهتر است از آب لوله‌کشی و تصفیه شده استفاده کنید البته قبل از مصرف حتما آب را بجوشانید تا ویروس‌ها، باکتری ها و آلودگی های احتمالی از بین بروند. این نوع آب می تواند کودک شما را از ابتلا به بیماری مصون نگه دارد. فراموش نکنید که آب معدنی سالم تر و ایمن تر از آب لوله کشی نیست. در ترکیبات آن موادی مانند سدبم و کلسیم وجود دارد که می تواند کلیه نوزاد را تحت فشار قرار دهد. بنابراین قبل از مصرف آن را بجوشانید.

سوالات رایج والدین

1. اگر نوزاد در هوای گرم تشنه شود، چه کنیم؟شیر مادر یا شیر خشک کافی است. دفعات شیردهی را بیشتر کنید.
2. آیا دادن آب به کاهش زردی نوزاد کمک می‌کند؟ خیر! هیچ مدرک علمی این ادعا را تأیید نمی‌کند. فقط تغذیه مکرر با شیر مادر مؤثر است.
3. اگر نوزاد یبوست دارد، آیا آب کمک می‌کند؟برای نوزاد زیر ۶ ماه، حتی در یبوست، تغذیه با شیر بهترین درمان است. آب می‌تواند مضر باشد.

سخن آخر

دادن آب به نوزاد زیر ۶ ماه نه تنها غیرضروری است، بلکه می‌تواند خطرات جدی و گاه مرگ‌آور برای سلامتی او به همراه داشته باشد. شیر مادر یا شیر خشک، تمام نیازهای غذایی و آبی نوزاد را تأمین می‌کند. والدین باید از هرگونه مصرف زودهنگام آب پرهیز کنند زیرا مضرات آب دادن به نوزادان در این دوره بسیار زیاد است. در صورت داشتن نگرانی در مورد تغذیه یا هیدراتاسیون نوزاد، با پزشک مشورت نمایند.

شب‌ادراری یا “بی‌اختیاری ادرار در خواب” یکی از مشکلات رایج دوران کودکی است که بسیاری از والدین با آن روبه‌رو می‌شوند. این اختلال که اغلب در کودکان زیر ۷ سال رخ می‌دهد، معمولاً به‌صورت ناخودآگاه و بدون قصد اتفاق می‌افتد. گرچه در بسیاری از موارد با رشد کودک برطرف می‌شود، اما در برخی مواقع نیاز به بررسی و درمان دارد. در این مقاله از مرکز خدمات درمان و پرستاری رایبد، به بررسی شب ‌ادراری در کودکان می‌پردازیم.

شب ‌ادراری در کودکان چقدر رایج است؟

طبق پژوهش‌های انجام شده تقریبا حدود 40 درصد از کودکان زیر 3 سال شب ادرای دارند. شاید یکی از دلایل این موضوع کوچک بودن مثانه کودک در این دوره برای ذخیره سازی ادرار است. در این سن کودک به طور کامل توانایی تشخیص پر شدن مثانه خود و بیدار شدن از خواب را ندارد. بنابراین والدین می توانند خود اقدام به بیدار کردن کودک در فواصل زمانی مشخص از شب نمایند و او را به دستشویی ببرند.

اما از سن 5 سالگی به بعد حدود 85 درصد از کودکان می توانند ادرار خود را در طول شب نگه دارند البته برخی از کودکان تا سن 12 سالگی گاهی رختخواب خود را خیس می کنند. از این تحقیقات می‌توان این‌گونه نتیجه‌گیری نمود که با رشد سیستم بدنی کودک و  بالغ شدن او، احتمال شب ادرای نیز کم می شود. تقریبا برای تمامی افراد تا سن نوجوانی، این مسئله حل می‌شود، شاید برای یک درصد از کودکان این مشکل به جا می ماند.

انواع شب‌ادراری را در کودکان بشناسیم

شب‌ادراری در کودکان به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:

1. شب‌ادراری اولیه: کودک از زمان تولد تاکنون هرگز به مدت طولانی (حداقل ۶ ماه) خشک نبوده است. آنها هرگز نتوانسته‌اندکنترل شبانه مثانه خود را در اختیار داشته باشند. این موضوع می تواند به دلایل ژنتیکی باشد.
2. شب‌ادراری ثانویه: کودک برای مدتی خشک بوده (حداقل ۶ ماه) اما دوباره دچار شب‌ادراری شده است. این موضوع نیاز به کمک پزشک متخصص کودکان یا دکتر متخصص کلیه و مجاری ادراری دارد.

دلایل شب ‌ادراری

علت شب ‌ادراری در کودکان معمولاً ترکیبی از عوامل مختلف است که مهمترین آنها عبارت است از:

• تکامل ناکامل مثانه: مثانه کودک ممکن است هنوز ظرفیت کافی برای نگه داشتن ادرار در طول شب نداشته باشد.
• عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی شب‌ادراری بسیار رایج است. اگر یکی از والدین در کودکی دچار شب‌ادراری بوده، احتمال آن در کودک افزایش می‌یابد.
• تولید بیش از حد ادرار در شب: به دلیل کمبود هورمون ضد ادراری (ADH) در شب.
• خواب عمیق: کودک ممکن است سیگنال‌های پر بودن مثانه را در خواب دریافت نکند.
• استرس یا تغییرات محیطی: مانند تولد خواهر یا برادر جدید، رفتن به مدرسه یا تغییر محل زندگی.
• عفونت‌های ادراری یا مشکلات ساختاری در دستگاه ادراری.
• پیامدهای روانی شب‌ادراری

شب ‌ادراری می‌تواند اثرات روانی زیادی بر کودک مانند کاهش اعتماد به نفس، خجالت‌زدگی از هم‌سالان، ترس از شرکت در اردوها یا مهمانی‌ها و احساس گناه یا ناراحتی داشته باشد. بنابراین، حمایت عاطفی و پرهیز از سرزنش کودک در این دوران بسیار ضروری است.

روش‌های درمان شب‌ادراری

درمان شب‌ادراری باید با توجه به علت زمینه‌ای، سن کودک و شدت مشکل انجام شود:

آموزش و مشاوره: اطمینان دادن به کودک که مشکل او شایع و قابل حل است و آموزش به والدین برای مدیریت بدون تنبیه یا فشار کودک نقش مهمی در درمان این مشکل دارد.

 اصلاح سبک زندگی و رفتار:  محدود کردن مصرف مایعات از ۲ ساعت قبل از خواب و پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های محرک مانند نوشابه یا چای یکی از عوامل پیشگیری از این مشکل است. همچنین تشویق کودک به رفتن به سرویس بهداشتی قبل از خواب و استفاده از تقویم‌های تشویقی (علامت‌گذاری شب‌های خشک با برچسب یا ستاره) می تواند به رفع شب ‌ادراری در کودکان کمک کند.

 استفاده از زنگ هشدار (آلارم شب‌ادراری): این دستگاه با تشخیص اولین قطرات ادرار، کودک را بیدار می‌کند و باعث می‌شود به تدریج به کنترل مثانه در خواب عادت کند. این روش از مؤثرترین درمان‌هاست.

دارو درمانی (در صورت نیاز): در موارد شدید یا زمانی که درمان‌های رفتاری مؤثر نباشد، پزشک ممکن است دارو های زیر را  تجویز کند:

• دسموپرسین (Desmopressin): کاهش تولید ادرار در شب.
• داروهای آنتی‌کولینرژیک: در صورتی که مثانه کودک کوچک یا بیش‌فعال باشد.

تجویز دارو باید تنها زیر نظر پزشک انجام شود و معمولاً برای کوتاه‌مدت استفاده می‌شود.

سخن آخر

شب‌ ادراری در کودکان مشکلی رایج ولی قابل مدیریت است. با حمایت روانی، آموزش صحیح و در صورت نیاز درمان پزشکی، می‌توان به کودک کمک کرد تا این مرحله را با موفقیت پشت سر بگذارد. مهم‌ترین نکته، حفظ آرامش، صبر و همکاری والدین با کودک در مسیر درمان است.

بیماری آلزایمر، یکی از شایع‌ترین اشکال زوال عقل، یک اختلال پیشرونده و غیرقابل برگشت مغزی است که به تدریج حافظه، تفکر، زبان و عملکرد روزمره زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با افزایش جمعیت سالمند در سراسر جهان، نگرانی‌ها در مورد ابتلا به این بیماری رو به افزایش است. اگرچه درمان قطعی برای آلزایمر هنوز وجود ندارد، اما پژوهش‌های متعدد نشان داده‌ است که سبک زندگی سالم، به‌ویژه تغذیه مناسب، فعالیت بدنی منظم و تحریک ذهنی می‌توانند در پیشگیری یا به تأخیر انداختن بروز آلزایمر نقش چشمگیری داشته باشند. در این مقاله از مرکز خدمات درمان و پرستاری رایبد قصد داریم در مورد ارتباط تغذیه در پیشگیری از بیماری آلزایمر صحبت کنیم.

ارتباط تغذیه در پیشگیری از بیماری الزایمر

تغذیه به عنوان یکی از فاکتورهای مهم در سلامت مغز، سال‌هاست که مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. رژیم غذایی نامناسب، پرچرب، پرقند و فاقد آنتی‌اکسیدان می‌تواند خطر التهاب مزمن، افزایش استرس اکسیداتیو و آسیب به سلول‌های عصبی را افزایش دهد.

۱. رژیم مدیترانه‌ای

رژیم غذایی مدیترانه‌ای که سرشار از سبزیجات، میوه‌ها، ماهی، غلات کامل، روغن زیتون و مغزهاست، به عنوان یکی از موثرترین رژیم‌ها در پیشگیری از آلزایمر شناخته شده است. تحقیقات نشان داده‌اند که افرادی که از این رژیم پیروی می‌کنند، خطر ابتلا به آلزایمر در آن‌ها تا 40 درصد کاهش می‌یابد. این رژیم با کاهش التهاب، بهبود گردش خون مغزی و محافظت از سلول‌های عصبی در برابر آسیب اکسیداتیو عمل می‌کند.

۲. آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌ها

آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند ویتامین C، ویتامین E، فلاونوئیدها و بتاکاروتن از سلول‌های مغزی در برابر آسیب ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند. غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان مانند انواع توت‌ها، اسفناج، بروکلی و چای سبز می‌توانند به تقویت سلامت مغز کمک کنند.

همچنین، ویتامین‌های گروه B، به‌ویژه B6، B12 و اسیدفولیک، در کاهش سطح هموسیستئین (یک ماده سمی برای مغز) مؤثر هستند و نقش محافظتی در برابر زوال شناختی ایفا می‌کنند.

۳. اسیدهای چرب امگا-3

امگا-3‌ها، به‌ویژه DHA که در ماهی‌های چرب مانند سالمون، ساردین و ماهی تن یافت می‌شود، دارای خواص ضدالتهابی هستند و در حفظ ساختار و عملکرد سلول‌های مغزی نقش مهمی دارند. مطالعات حاکی از آن است که مصرف منظم امگا-3 می‌تواند سرعت تحلیل شناختی را کاهش دهد.

سبک زندگی سالم و سلامت شناختی

ارتباط تغذیه در پیشگیری از بیماری آلزایمر تنها عامل مؤثر نیست؛ بلکه سبک زندگی سالم شامل فعالیت بدنی، سلامت روانی و تحریک مغزی نیز می‌تواند در جلوگیری از آلزایمر بسیار مؤثر باشد.

۱. فعالیت بدنی منظم

ورزش منظم مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، یوگا یا شنا، جریان خون به مغز را افزایش داده و با کاهش استرس و افزایش ترشح اندورفین‌ها باعث بهبود خلق‌وخو و عملکرد شناختی می‌شود. ورزش همچنین از تحلیل سلول‌های مغزی جلوگیری کرده و در برخی افراد باعث افزایش حجم هیپوکامپ (بخش حافظه مغز) می‌شود.

۲. فعالیت‌های ذهنی و اجتماعی

فعالیت‌هایی مانند مطالعه، حل جدول، بازی‌های فکری، نواختن موسیقی، یادگیری زبان جدید یا حتی شرکت در بحث‌های گروهی می‌توانند مغز را فعال نگه دارند. این فعالیت‌ها باعث ایجاد ارتباطات عصبی جدید شده و در واقع نوعی “ذخیره شناختی” می‌سازند که مغز را در برابر تخریب مقاوم‌تر می‌کند.

۳. خواب باکیفیت

یکی از عوامل اصلی آلزایمرخواب ناکافی است زیرا این امر با افزایش تجمع پروتئین‌های بتا-آمیلوئید در مغز  مرتبط می‌باشد. خواب کافی (۷ تا ۹ ساعت در شب) باعث پاکسازی مواد زائد از مغز و تقویت حافظه می‌شود.

۴. مدیریت استرس و سلامت روان

استرس مزمن و افسردگی، دو عامل مهم در افزایش خطر ابتلا به آلزایمر هستند. تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، تنفس عمیق، یوگا و مشاوره روان‌شناسی می‌توانند به کاهش استرس کمک کنند. همچنین حفظ روابط اجتماعی و ارتباط با دوستان و خانواده باعث ارتقای سلامت روانی می‌شود.

بیماری‌های زمینه‌ای و آلزایمر

افرادی که به بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون بالا، کلسترول بالا، چاقی و بیماری‌های قلبی مبتلا می‌باشند همگی با افزایش خطر آلزایمر در ارتباط هستند. مدیریت این بیماری‌ها از طریق دارو، تغذیه صحیح و سبک زندگی سالم، تأثیر مستقیم در کاهش ریسک ابتلا به زوال عقل دارد.

کلام آخر

اگرچه آلزایمر یک بیماری پیچیده با علل چندگانه است، اما سبک زندگی سالم و  تغذیه در پیشگیری از بیماری الزایمر می‌توانند نقش بسیار مهمی در پیشگیری یا کند کردن روند پیشرفت آن ایفا کنند. استفاده از رژیم غذایی غنی از مواد مغذی، ورزش منظم، خواب کافی، حفظ سلامت روانی و فعال نگه داشتن ذهن، همگی ابزارهای در دسترس و مؤثری هستند که می‌توانند خطر بروز آلزایمر را به میزان چشمگیری کاهش دهند. در دنیایی که جمعیت سالمند رو به افزایش است، سرمایه‌گذاری روی آموزش و ترویج سبک زندگی سالم، بهترین راهکار برای داشتن ذهنی سالم در دوران سالمندی است.