زمانیکه چربی بیش از اندازه در سلول های کبدی جمع می شود، اصطلاحا می گویند بیمار دچار کبد چرب شده است. این بیماری دارای علائم خاصی نیست اما برخی از نشانه ها می تواند هشداری برای این عارضه باشد. در ادامه این مقاله از مرکز مشاوره و خدمات پرستاری رایبد شما را با بیماری کبد چرب و راه‌های درمان آن آشنا خواهیم کرد.
منظور از بیماری کبد چرب چیست ؟
کبد دومین عضو بزرگ بدن است که وظایف متعددی مانند ساخت پروتئین ، ذخیره آهن، تولید صفرا، تبدیل مواد مغذی به انرژی ، حذف باکتری ها و سوموم بدن و… را برعهده دارد. کبد چرب (Fatty Liver) وضعیتی است که در آن چربی بیش از حد در سلول‌های کبدی تجمع پیدا می‌کند. به طور معمول، مقدار کمی چربی در کبد وجود دارد، اما اگر این مقدار از ۵ تا ۱۰ درصد وزن کبد بیشتر شود، به آن “کبد چرب” گفته می‌شود. انواع کبد چرب عبارتند از:
کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) : شایع‌ترین نوع کبد چرب است و در افرادی رخ می‌دهد که الکل مصرف نمی‌کنند یا کم مصرف می‌کنند. در این نوع بیماری ، کبد در شکستن چربی ها دچار مشکل است و به همین دلیل چربی در بافت کبد تجمع پیدا می کند.
کبد چرب غیر الکلی (NASH): در استاتو هپاتیت غیر الکلی ممکن است فرد دچار التهای کبد شود. این حالت نشان دهنده آن است که کبد بیش از 5 درصد چربی دارد.در این صورت بیمار دچار استفراغ، بی اشتهایی، حالت تهوع ، زردی می شود. در صورت عدم درمان بیمار دچار سرطان کبد و یا زخم های دائمی می شود.
کبد چرب الکلی: این نوع کبد چرب ناشی از مصرف زیاد الکل است زیرا در این حالت کبد قادر به شکستن چربی ها نمی شود. این نوع بیماران با عدم مصرف الکل به مدت 2 ماه می توانند خود را درمان کنند.
علل شایع کبد چرب
عوامل متعددی در شکل گیری بیماری کبد چرب موثر هستند اما برخی از آنها در بروز این عارضه نقش پررنگ تری دارند. به طوریکه افراد دارای این شرایط بیشتر در معرض این بیماری خطرناک قرار می گیرند.
- افرادی که دارای اضافه وزن هستند.
- بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ یا پیش‌دیابت
- افراد با کلسترول و تری‌گلیسرید بالا
- مصرف زیاد نوشیدنی‌های قندی یا فرآورده‌های صنعتی
- افراد کم‌تحرک
- مصرف برخی داروها (مانند کورتون‌ها، داروهای ضدصرع و برخی داروهای ضدسرطان)
- سوءتغذیه یا کاهش وزن سریع
علائم کبد چرب
کبد چرب بیماری خاموشی است که اغلب بدون علامت خاصی ظاهر می شود، اما در برخی از بیماران ممکن است موارد زیر دیده شوند:
- احساس خستگی یا ضعف
- درد یا ناراحتی در سمت راست بالای شکم
- آشفتگی ذهنی و اختلال در عملکرد مغز
- خونریزی گوارشی
- بزرگی کبد
- اختلالات انعقادی خون
- حالت تهوع، کاهش اشتها
- در مراحل پیشرفته‌تر: زردی پوست، تورم شکم یا پا، مشکلات کبدی جدی
راه‌های درمان کبد چرب
تا به امروز برای درمان این بیماری هیچ روش مشخصی یافت نشده است. اما عوارض کبد چرب، به‌ویژه اگر درمان و کنترل نشود، می‌تواند به مشکلات جدی و حتی تهدیدکننده زندگی منجر شود. شدت این عوارض بستگی به مرحله یا گرید بیماری و نوع آن (الکلی یا غیرالکلی) دارد .افراد می توانند با ایجاد تغییر در سبک زندگی و تغذیه مناسب تا حدود زیادی باعث بهبودی کبد چرب و حتی باعث برگشت آن به حالت نرمال شوند. این تغییرات شامل موارد زیر است:
- تغییر سبک زندگی (اولین و مؤثرترین روش):
- کاهش وزن: حتی کاهش 5-10٪ از وزن بدن می‌تواند تأثیر چشم‌گیری داشته باشد.
- ورزش منظم: فعالیت بدنی (مثلاً 30 دقیقه در روز، 5 روز در هفته) بسیار مؤثر است.
- تغذیه سالم: کاهش مصرف قند و نوشیدنی‌های شیرین، پرهیز از غذاهای چرب، سرخ‌شده و فراوری‌شده، مصرف میوه، سبزی، غلات کامل، ماهی و چربی‌های سالم (مانند روغن زیتون و مغزها) در کنترل بیماری کبد چرب بسیار موثر هستند.
- درمان بیماری‌های زمینه‌ای: کنترل دیابت، کلسترول بالا و فشار خون
- پرهیز از مصرف الکل (در صورت وجود)
سخن آخر
کبد چرب در مراحل اولیه بیماری خاموش است و اغلب بدون علامت می‌ماند، اما اگر درمان نشود، می‌تواند به سیروز، سرطان کبد و نارسایی کبدی ختم شود. تشخیص به موقع، اصلاح سبک زندگی، و پیگیری منظم پزشکی، کلید پیشگیری از عوارض خطرناک این بیماری است.