عمل جراحی ساعد دست به مجموعه‌ای از روش‌های جراحی گفته می‌شود که برای درمان آسیب‌ها، شکستگی‌ها، ناهنجاری‌ها یا بیماری‌های مربوط به ناحیه ساعد (بین آرنج و مچ دست) انجام می‌گیرد. این جراحی‌ها ممکن است روی استخوان‌ها (زند زبرین radius و زند زیرین ulna)، تاندون‌ها، عضلات، اعصاب یا رگ‌های خونی انجام شود. در این مقاله از مرکز مشاوره و درمان رابید شما را با دلایل رایج عمل جراحی ساعد دست و مراقبت‌های مربوطه در منزل آشنا خواهیم کرد.
شکستگی ساعد چگونه ایجاد می‌شود؟
شکستگی ساعد زمانی ایجاد می‌شود که یکی یا هر دو استخوان ساعد (زند زبرین – رادیوس و زند زیرین – اولنا) دچار ترک، شکست یا جابجایی شوند. این نوع شکستگی می‌تواند بر اثر عوامل مختلفی به وجود بیاید. علل شایع شکستگی ساعد عبارتند از:
- زمین خوردن روی دست باز: یکی از رایج‌ترین علل، افتادن روی دست در حالت کشیده است که نیرو به استخوان‌های ساعد منتقل می‌شود.
- ضربه مستقیم: برخورد شدید ناشی از تصادف، ورزش‌های پرخطر یا ضربه با جسم سخت می‌تواند باعث شکستگی شود.
- پیچ‌خوردگی یا چرخش شدید ساعد: در برخی موارد، چرخاندن ناگهانی و شدید ساعد (مثلاً در حین کشتی یا ورزش‌های رزمی) باعث شکستگی می‌شود.
- تصادف با وسایل نقلیه: به‌ویژه در موتورسواران یا دوچرخه‌سواران که در هنگام تصادف دست خود را جلوی بدن می‌گیرند.
- بیماری‌های ضعیف‌کننده استخوان: مانند پوکی‌استخوان که حتی ضربات خفیف هم می‌تواند باعث شکستگی شود.
معرفی علائم شکستگی ساعد
اگر شکستگی در یک استخوان ساعد اتفاق بیفتد معمولاً محل شکستگی به‌سرعت ورم می‌کند و دردناک می‌شود. در این حالت اگر دست را حرکت دهید ممکن است صدای برخورد قطعات شکستگی را بشنوید. اما درصورتی‌که هر دو استخوان ساعد دچار شکستگی شوند شکل ظاهری دست تغییر پیدا می‌کند. ساعد در محل شکستگی خم می‌شود و می‌توان نوک‌تیز استخوان را لمس نمود. در برخی مواقع حاد نوک استخوان تیز ساعد، پوست را شکاف می‌دهد. در صورت مشکوک بودن به شکستگی، مراجعه فوری به پزشک و انجام تصویربرداری (مانند رادیوگرافی) ضروری است. به‌طورکلی علائم شکستگی ساعد عبارت‌اند از:
- درد شدید در ساعد یا آرنج
- تورم و کبودی
- ناتوانی در چرخاندن یا حرکت‌دادن دست
- تغییر شکل یا کجی ساعد
- احساس سستی یا صدای “ترق” هنگام آسیب
انواع رایج جراحی ساعد
عمل جراحی ساعد دست معمولاً زمانی انجام می‌شود که شکستگی شدید، جابجا شده، چندتکه یا باز باشد و امکان درمان مؤثر با آتل یا گچ وجود نداشته باشد. بسته به نوع شکستگی و محل آن، روش‌های مختلف جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه، انواع رایج جراحی ساعد را توضیح می‌دهم:
- فیکساسیون داخلی با پلاک و پیچ ORIF برای شکستگی‌ها.
- فیکساسیون خارجی برای شکستگی‌های باز، آسیب‌های شدید بافت نرم، یا در موارد خاص مثل عفونت.
- میله داخل استخوانی برای شکستگی‌های استخوان رادیوس یا اولنا.
- ترمیم تاندون یا عضله پاره‌شده.
- جراحی انتقال تاندون در فلج عضلات.
- آزادسازی یا ترمیم عصب.
- آرتروسکوپی مچ یا آرنج در موارد خاص.
مراقبت‌های بعد از جراحی ساعد
مراقبت‌های بعد از جراحی ساعد نقش حیاتی در بهبودی کامل، پیشگیری از عوارض و بازگشت عملکرد طبیعی دست دارند؛ بنابراین برای تسریع روند بهبودی بهتر است از خدمات مراکز درمانی مانند رایبد استفاده کنید. این مرکز با انجام مشاوره و یا ارسال پرستاران مجرب می‌توانند در دوران پس از جراحی شما را یاری دهند. برخی از مراقبت‌های ضروری بعد از عمل جراحی ساعد عبارت‌اند از:
مراقبت‌های اولیه (چند روز اول پس از جراحی)
- ثابت نگه‌داشتن دست: بالا نگه‌داشتن دست برای کاهش تورم، دست باید روی بالش یا با اسلینگ بالاتر از سطح قلب نگه داشته شود.
- استفاده از داروها: مسکن‌ها باید طبق تجویز پزشک مصرف شوند تا بیمار درد کمتری احساس کند و در صورت نیاز خوردن آنتی‌بیوتیک برای پیشگیری از عفونت الزامی است.
- مراقبت از پانسمان: پانسمان محل زخم باید خشک و تمیز نگه داشته شود. اما از باز کردن آن بدون اجازه پزشک خودداری کنید و در صورت افزایش درد، تورم، قرمزی، تب یا خروج ترشح چرکی باید سریعاً به مراکز درمانی مراجعه نمایید.
مراقبت‌های دوره بهبودی (هفته‌های اول تا چند ماه)
- محدودکردن حرکات: بعد از عمل جراحی ساعد دست، ممکن است برای مدتی محدود نیاز به استفاده از آتل یا اسلینگ داشته باشید. حرکت‌دادن محدود مفاصل (زیر نظر پزشک یا فیزیوتراپیست) از روزهای ابتدایی برای پیشگیری از خشکی مفصل توصیه می‌شود.
- فیزیوتراپی و توان‌بخشی: تمرینات تقویتی و کششی برای بازگرداندن دامنه حرکتی و قدرت عضلات باید زیر نظر پزشک و طبق برنامه فیزیوتراپی انجام شوند. به‌هیچ‌وجه نباید تمرینات را خودسرانه انجام دهید. برای این منظور از تیم باتجربه مرکز درمانی رایبد کمک بگیرید. این مرکز پزشکی می‌تواند تمرینات فیزیوتراپی شما را در منزل انجام دهد.