یکی از مشکلات شایع ستون فقرات،کمر درد می باشد که شاید هر کدام از ما آن را تجربه کرده باشیم. این درد می تواند در نقاط مختلف ستون فقرات از گردن تا لگن احساس شود. عوامل مختلفی از جمله بلند کردن اجسام سنگین، آسیب های فیزیکی، فتق دیسک، نشستن های طولانی و آرتروز ستون فقرات باعث بروز کمردرد می شوند. در برخی مواقع این درد آنقدر شدید است که فعالیت های روزمره را مختل می نماید. در ادامه این مقاله از مرکز درمانی و پرستاری شبانه روزی رایبد، به بررسی علائم کمردرد و روش های درمان آن خواهیم پرداخت.
علائم کمردرد چیست؟
کمردرد یکی از شایع‌ترین مشکلات اسکلتی – عضلانی است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. این درد می‌تواند در قسمت‌های مختلف کمر (بالا، میانه یا پایین کمر) بروز کند، اما شایع‌ترین نوع آن درد پایین کمر (لومبار) است. کمردرد می‌تواند حاد (کمتر از ۶ هفته)، نیمه‌مزمن (۶ تا ۱۲ هفته) یا مزمن (بیشتر از ۱۲ هفته) باشد و دلایل مختلفی مانند کشیدگی عضلات، فتق دیسک، مشکلات استخوانی یا التهابات مفاصل داشته باشد. نشانه‌های کمردرد بسته به علت آن می‌توانند متفاوت باشند، اما رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- درد تیرکشنده یا مبهم در ناحیه کمر
- درد همراه با سفتی و خشکی کمر
- درد تشدید شونده با حرکت، خم شدن یا ایستادن طولانی
- انتشار درد به پاها (در صورت فشار بر عصب سیاتیک)
- بی‌حسی یا گزگز در پاها یا باسن
- محدودیت در حرکت یا ایستادن صاف
در صورت بروز علائمی مانند بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع، ضعف شدید پاها یا درد ناگهانی و شدید، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد، چون ممکن است علامت شرایط جدی مانند فشار شدید روی نخاع باشد.
علل رایج کمردرد
درد در ناحیه ستون فقرات ممکن است ناگهانی یا تدریجی ایجاد شود و بسته به علت، شدت و مدت آن متفاوت باشد. بنابراین برای تشخیص دقیق علت کمردرد، مراجعه به پزشک متخصص ارتوپد یا فیزیوتراپیست ضروری است، مخصوصاً اگر درد بیش از چند روز ادامه پیدا کند یا با علائم دیگری مانند بی‌حسی، ضعف یا درد پا همراه باشد. علل رایج کمردرد عبارت است از:
فشار یا کشیدگی عضلات و رباط‌ها
- بلند کردن اشیای سنگین به شکل نادرست
- حرکات ناگهانی یا پیچش بدن
- وضعیت بد نشستن یا ایستادن به مدت طولانی
فتق دیسک بین‌مهره‌ای (دیسک کمر): یکی از علائم کمردرد فتق می‌باشد. بیرون‌زدگی دیسک بین‌مهره‌ای می‌تواند روی اعصاب نخاعی فشار وارد کند و باعث درد، بی‌حسی یا گزگز در کمر، پاها یا باسن شود.
آرتروز و ساییدگی مفاصل ستون فقرات: آرتروز ستون فقرات (اسپوندیلوز) باعث کاهش انعطاف‌پذیری ستون فقرات و درد مزمن می‌شود.
تنگی کانال نخاعی: کاهش فضای اطراف نخاع به دلیل التهاب، آرتروز یا رشد غیرطبیعی استخوان که می‌تواند روی اعصاب فشار وارد کند.
اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات: این وضعیت مادرزادی یا اکتسابی می‌تواند باعث توزیع نامتعادل وزن روی کمر شود و درد ایجاد کند.
پوکی استخوان: کاهش تراکم استخوانی باعث شکنندگی مهره‌ها و احتمال شکستگی‌های فشاری در ستون فقرات می‌شود.
عوامل روانی و استرس: اضطراب، افسردگی یا تنش‌های عصبی می‌توانند باعث انقباض عضلات کمر و احساس درد شوند.
اضافه وزن و چاقی: فشار بیش‌ازحد بر ستون فقرات و عضلات کمری از عوامل مهم در ایجاد کمردرد هستند.
عدم تحرک و ضعف عضلات: نشستن طولانی و فعالیت بدنی ناکافی منجر به ضعف عضلات نگهدارنده ستون فقرات می‌شود.
بارداری: تغییرات هورمونی، افزایش وزن و فشار روی عضلات کمر در دوران بارداری باعث بروز کمردرد می‌شود.
روش‌های درمان کمردرد
درمان کمردرد به شدت، مدت و علت آن بستگی دارد. ترکیبی از درمان‌های خانگی، دارویی، فیزیوتراپی و در برخی موارد جراحی می‌تواند به کاهش درد و بهبود حرکت کمک کند. برخی از روش های درمان این عارضه شامل موارد زیر است:
استراحت و اصلاح سبک زندگی
- استراحت کوتاه‌مدت (۱–۲ روز) در موارد حاد
- اجتناب از نشستن یا ایستادن طولانی
- اصلاح وضعیت نشستن و ایستادن
- استفاده از تشک مناسب
مصرف داروها
- مسکن‌های ضدالتهاب مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن
- داروهای شل‌کننده عضلات (برای اسپاسم)
- کرم‌ها و ژل‌های موضعی ضد درد
- داروهای ضدافسردگی یا ضد تشنج (در کمردردهای مزمن با منشأ عصبی)
فیزیوتراپی و ورزش درمانی
با بروز علائم کمردرد، در صورت صلاح دید پزشک می‌توانید فیزیوتراپی و یا انجام حرکات ورزشی را شروع کنید. فراموش نکنید که این حرکات باید طبق تجویز پزشک و در مراکز درمانی توسط افراد متخصص انجام شوند.
- تمرینات کششی و تقویتی برای عضلات کمر و شکم
- الکتروتراپی، اولتراسوند یا گرما درمانی
- آموزش نحوه صحیح حرکت و بلند کردن اجسام
- ماساژ درمانی در برخی موارد
درمان‌های مکمل و جایگزین
- طب سوزنی
- کایروپراکتیک (دستکاری ستون فقرات)
- یوگا و حرکات اصلاحی با نظارت درمانگر
تزریقات موضعی
در موارد درد مزمن یا فتق دیسک، تزریق داروهای استروئیدی در اطراف اعصاب یا مفاصل می‌تواند مؤثر باشد.
جراحی (درمان‌های خاص)
اگر درمان‌های غیرجراحی نتیجه ندهند یا علائم شدید مانند فشار به نخاع یا عصب سیاتیک وجود داشته باشد، ممکن است جراحی مانند لامینکتومی یا دیسککتومی توصیه شود.
نتیجه‌گیری
کمردرد، مشکلی رایج اما اغلب قابل درمان است که با مراقبت‌های مناسب، اصلاح سبک زندگی، درمان‌های فیزیوتراپی و دارویی می‌توان آن را کنترل یا بهبود بخشید. تشخیص صحیح علت کمردرد، کلید انتخاب بهترین روش درمانی است. در صورت تداوم درد یا بروز علائم هشداردهنده، حتماً باید با پزشک مشورت شود.